Më 4 dhe 11 korrik, një grup studentësh, akademikësh, ekspertësh dhe mbrojtësish lokalë të lumenjve do të mblidhen në lumin Valbona në Tropojë për një javë.
Takimi u organizua nga Kolektivi i Lumit, qëllimi i tyre është të ndërgjegjësojnë dhe të mbrojnë lumenjtë e fundit të rrjedhës së lirë të Evropës përmes bashkëpunimit, shkëmbimit të njohurive dhe veprimeve krijuese.
Gjatë javës, të pranishmit do të eksplorojnë dhe mësojnë nga lumi Valbona. Temat përfshijnë ruajtjen e lumenjve, studime shkencore dhe ekspedita, leksione, seminare korrupsioni dhe udhëtime nëpër peizazhe mahnitëse.
Ata do të eksplorojnë lidhjen e përbashkët midis lumenjve, hidrocentraleve dhe korrupsionit dhe mënyrën sesi dëmtimi i digave dëmton mjedisin dhe komunitetet që jetojnë përreth tyre. Ata gjithashtu do të diskutojnë mënyrat për të punuar për të ruajtur lumin dhe për të luftuar kundër një sërë kërcënimesh.
“Hidrocentrali shihet gabimisht si një burim i ripërtëritshëm i energjisë, megjithatë, tani ka shumë prova që mbështesin pretendimin se digat e hidrocentraleve nuk janë të qëndrueshme. Një sistem kompleks i subvencioneve dhe investimeve të huaja mundëson këtë zhvillim të hidroenergjisë, e cila nxitet më tej nga korrupsioni, ”shprehet River Collective.
Disa nga leksionet që do të zhvillohen do të përfshijnë leksione nga njerëz lokalë, të cilët janë injoruar dhe madje janë kërcënuar nga ndërmarrjet e HEC-eve. Ata do të diskutojnë luftën e tyre si dhe ndikimin që ka HEC-i në jetën dhe të ardhmen e tyre.
Studentët e pranishëm do të përfshijnë ata që studiojnë Bachelor, Master dhe PhD nga të gjitha disiplinat, madje edhe studentë që nuk janë regjistruar aktualisht.
Lumi Valbona është një lumë relativisht i paprekur në veri të Shqipërisë. Rrjedh përmes Valbonës, Dragobi dhe Shoshan dhe më pas bashkohet me Drinin afër Fierzës.
Njerëzit e rajonit jetojnë në harmoni të ngushtë me lumin dhe e kanë bërë atë per shekuj. Disa pjesë të Kanunit të Lek Dukagjini, një grup rregullash antike feudale që qeverisnin dikur shoqërinë, madje i referohen mënyrës se si komunitetet duhet të ndajnë dhe ujitin burimet e ujit midis tyre.
Vendasit thonë se ndërtimi i HEC-eve është i paligjshëm dhe procesi është i parregullt; ata gjithashtu pretendojnë se janë kërcënuar për kundërshtimin e projekteve.
Të tjerët pretenduan dhe deklaruan në gjykatë se kompanitë kanë keqpërdorur nënshkrimin e tyre dhe madje kanë përdorur emrat e njerëzve të vdekur në dokumente në një përpjekje për të treguar mbështetje për projektet. Çështjet gjyqësore janë duke vazhduar dhe ndërtimi vazhdon.
