Në samitin e Ballkanit Perëndimor në Brdo, Slloveni, Presidenti bullgar Rumen Radev i tha kryeministrit të Maqedonisë së Veriut Zoran Zaev se “fshirja delikate” e identitetit bullgar në vendin fqinj duhet të ndalet para se Bullgaria të heqë veton e saj mbi negociatat e pranimit të Shkupit në BE.
Bullgaria dhe Maqedonia e Veriut po punojnë në një protokoll dypalësh me gjashtë fusha bashkëpunimi, i cili mund të shohë heqjen e vetos mbi perspektivën evropiane të maqedonasve në fillim të nëntorit.
Kjo u bë e qartë të mërkurën nga deklarata e Radev pas dy takimeve të tij me Zaevin në samit.
Presioni evropian ndaj Sofjes për të zhbllokuar rrugën e Shkupit në BE ishte veçanërisht i dukshëm. Takimi i parë Radev-Zaev u organizua të mërkurën nga Komisioneri i Zgjerimit i BE Oliver Varhelyi dhe Kryeministri Slloven Janez Jansa.
Ndërsa takimi i dytë ishte menjëherë takimit të parë me iniciativën e kancelares gjermane Angela Merkel dhe Presidentit francez Emmanuel Macron.
Pas bisedimeve, Bullgaria mbajti një ton të ashpër ndaj Maqedonisë së Veriut, megjithëse u përcaktuan disa hapa për të kapërcyer potencialisht krizën.
Protokolli i bashkëpunimit duhet të paraqitet dhe finalizohet në fillim të nëntorit para zgjedhjeve në Bullgari, tha Radev. Ai shtoi se mund të nënshkruhet nga qeveria e përkohshme nëse plotëson deklaratën kuadër me kushtet për Shkupin, miratuar nga parlamenti bullgar në vitin 2019.
Por me sa duket, ky nuk është fundi i kushteve bullgare. Sofja këmbëngul gjithashtu në përgatitjen e një udhërrëfyesi me “garanci me shkrim” nga Maqedonia e Veriut. Nëse miratohet, Bullgaria do të kërkojë përfshirjen e këtij udhërrëfyesi në procesin negociues të Shkupit.
Në përgjigje të një pyetjeje të gazetarëve, Radev shpjegoi se çelësi i marrëveshjes së Bullgarisë për të hequr veton “nuk është i komplikuar”. Sofia dëshiron që fryma dhe shkronja e Marrëveshjes së Fqinjësisë 2017 të zbatohen. Por ka tre kërkesa kryesore.
E para, trajtimi i bullgarëve maqedonas në mënyrë të barabartë me të tjerë në kushtetutën maqedonase dhe t’i përgjigjemi “kërkesës së tyre për t’u shënuar” në të. “Kjo barazi duhet të shpallet solemnisht nga parlamenti dhe presidenti,” tha Radev.
Në Kushtetutën e Maqedonisë së Veriut, përmenden serbët, shqiptarët, turqit, boshnjakët, romët, por jo bullgarët.
Kërkesa e dytë, numri i bullgarëve në Maqedoninë e Veriut të “pasqyrohet në mënyrë adekuate në procesin e regjistrimit” të popullsisë maqedonase. Radev tha se 120,000 maqedonas kanë kërkuar dhe kanë marrë pasaporta bullgare pasi kanë deklaruar origjinën e tyre bullgare.
Kjo është një çështje e ndërlikuar sepse, prej vitesh, Bullgaria ka pasur një problem serioz me korrupsionin në Agjencinë Shtetërore për Bullgarët Jashtë Vendit, e cila vërteton origjinën bullgare të të huajve.
Shumë maqedonas kanë përfituar nga kjo për të marrë nënshtetësinë bullgare për të punuar në BE, jo sepse ata e konsiderojnë veten bullgarë.
Kërkesa e tretë e Bullgarisë i kërkon Maqedonisë së Veriut të njohë “të vërtetën historike”, siç bëri në traktatin me Greqinë, dhe se tekstet shkollore maqedonase nuk do të ngjallnin urrejtje ndaj Bullgarisë.
Presidenti bullgar gjithashtu dëshiron që BE të sigurojë në procesin e negociatave me Shkupin që vendi kandidat të mos devijojë nga angazhimet e tij në këto fusha.
Publikuar në Euractive.
