Rreth 30 shkencëtar zbritën javën e kaluar në lumin Vjosa për të mbledhur të dhëna mbi florën dhe faunën e tij, me shpresën për të ndaluar ndërtimin e hidrocentraleve.
Gjeologë, biologë, hidromorfologë, botanistë, entomologë, specialistë të kurrizorëve ujorë dhe tokësorë, ornitologë, herpetologë, ihtiologë, ekologjistë ujorë, studentë dhe profesorë nga e gjithë Evropa dhe Shqipëria kaluan ditë në brigjet e Shushicës dhe Bencës, dy prej degëve të Vjosa.
Aktivitetet e tyre u koordinuan nga OJQ-të mjedisore Riverwatch, Euronatur dhe EcoAlbania.
Shkencëtarët vizituan për herë të parë lumin Vjosa në vitin 2017, në një udhëtim që ndihmoi në vlerësimin dhe dokumentimin e vlerave ekologjike të zonës, duke çuar në përcaktimin e saj si Zonë e Mbrojtur.
Por ambientalistët tani po bëjnë presion që e gjithë zona të shpallet Park Kombëtar, duke i siguruar asaj mbrojtjen maksimale nga zhvillimi i dëmshëm.
Statusi aktual i Zonës së Mbrojtur bën pak për t’i dhënë asaj mbrojtjen e merituar, megjithëse është një hap në drejtimin e duhur.
Delegacioni shkencor i këtij viti u drejtua nga Profesor Fritz Schiemer nga Universiteti i Vjenës dhe homologu i tij shqiptar, Profesor Aleko Miho nga Universiteti i Tiranës. Ata shpresonin të shqyrtonin jo vetëm degën kryesore, por edhe rëndësinë e degëve të tij.
“Nëse shkatërroni degët e saj, Vjosa do të shkatërrohet gjithashtu, ashtu si trungu i një peme që përfundimisht vdes, nëse i pret të gjitha degët”, tha Schiemer.
Lumi Vjosa, lumi i fundit i egër i Evropës është nën kërcënim nga të gjitha anët. Pranë Përmetit dhe Kelcyrës, Shell po kërkon për naftë përgjatë brigjeve të saj. Pranë Lagunës Vjosë-Nartë në perëndim, një aeroport i ri është planifikuar të ndërtohet, së bashku me vendpushime të ndryshme luksoze me 5 yje.
Planet për disa HEC-e të mëdhenj janë hedhur poshtë, tani për tani, në sajë të presionit nga grupet mjedisore, por disa të tjerë janë planifikuar në degët e tij, përfshirë Shushicën dhe Bencën. Këto degë që derdhen në Vjosa, si dhe përrenjtë e vegjël që derdhen nëpër degë, konsiderohen po aq të denjë për mbrojtje, sa vetë lumi kryesor.
Në Shushicë janë planifikuar pesë HEC-e në një pjesë të vogël të pacenuar të lumit. Një urë e paprekur osmane shtrihet në luginën pas saj.
Aty mund të gjenden gjarpërinj, hardhuca, salamandra, lloje të panumërta peshqish, zogj dhe gjitarë të ndryshëm, të cilët lulëzojnë dhe jetojnë në harmoni me lumin.
Vendasit e përdorin lumin si burim uji për bagëtinë dhe ju mund të shihni se si uji fekondon tokën përreth tij, me një bimësi të dendur që ngrihet dhe rrethon luginën.
“Çdo lumë i ngjashëm në Evropë u shkatërrua shumë kohë më parë, ky është i vetmi që ka mbetur. Do të ishte e tmerrshme nëse do të lejonim që ajo të shqetësohej. Incredshtë tepër e rëndësishme që ne të kuptojmë vlerën e saj të plotë dhe ta mbrojmë atë sa më mirë që të mundemi,” shpjegon profesor Schimer.
Miho bie dakord, duke deklaruar se ndërsa për shkencëtarët dhe ambientalistët është e qartë që Vjosa duhet të shpëtohet, për të bindur vendimmarrësit është më e vështirë.
“Kur ulemi në një tryezë me politikanë dhe investitorë, nganjëherë ata qeshin. Ne flasim për speciet e insekteve ose sa i pastër është uji dhe ata nuk mund ta kuptojnë pse është kaq e rëndësishme,” shton ai.
Një dëshmi të plotë të gazetares së Exit, Alice Taylor mbi studimet që po kryhen nga shkencëtarët në lumin Vjosa klikoni këtu.
