Gjykata Administrative e Apelit vendosi dy ditë më parë të rikthejë në garën për anëtare të Gjykatës Kushtetuese juristen Zhaklina Peto, e cila u përjashtua nga gara nga Këshilli i Emërimeve në Drejtësi (KED).
Ky vendimi ka nxjerrë në pah një tjetër problem të reformës në drejtësi: ndërsa janë krijjuar institucione të reja të posaçme të administrimit të sistemit të reformuar të drejtësië, vendimin final, si në këtë rast, e marrin institucione të tjera.
Këshilli i Emërimeve në Drejtësi, sipas Kushtetutës, është organi që vlerëson dhe rendit kanditatët për antërë të Gjykatës Kushtetuese dhe Inspektor të Lartë të Drejtësisë. Apeli Administrativ ka treguar se mund të kandidojnë edhe kandidatë që KED i vlerëson të papështashëm për të qenë gjyqtarë kushtetues.
KED ka sqaruar se vendosi të ndalonte kandidimin e zonjës Peto, pasi kishte zbuluar probleme me pasurinë e saj. Ky vendim u ankimua nga zonja Peto në Gjykatën Administrative të Apelit, e cila vendosi që të shfuqizonte vendimin e KED, duke e detyruar këtë të fundit të rikthente në garë zonjën Peto. Vendimi është i formës së prerë dhe i paapelueshëm: KED duhet ta zbatojë dhe ta rifusë në garë zonjën Peto.
Ky vendim nxjerr në pah dy probleme të rëndësishme.
Së pari, ai tregon se pavarësisht procesit të verifikimit që bën KED, është gjykata ajo që vendos mbi listën e kandidatëve. Praktikisht, çdo vendim i KED-së është i pavlefshëm kur gjykata vendos ndryshe. Madje, sipas Ligjit për Organet e Drejtësisë, vendimi i gjykatës është i formës së prerë dhe duhet të zbatohet nga KED. Neni 238 pika 2 përcakton:
“Gjykata Administrative e Apelit vendos brenda 7 ditëve nga dita e dorëzimit të ankimit. Vendimi i saj është përfundimtar dhe i formës së prerë.”
Së dyti, vendimi për rikthimin e Petos vë në pikëpyetje të gjithë procesin e minivetingut që bën KED-ja. Sipas Ligjit për Organet e Drejtësisë, KED bën rivlerësim në të trija kriteret: pasuror, të figurës dhe të profesionalizmit të kandidatëve që vijnë nga jashtë gjyqësorit.
KED e skualifikoi zonjën Peto me argumentin se ajo nuk justifikonte pasurinë, duke u bazuar në raportin e ILDKPI-së, e cila u shpreh se Peto “ka bërë deklarim jo të saktë, ka bërë fshehje të pasurisë, dhe nuk justifikonte të ardhurat e saj”.
KED mori një ekspert të pavarur për të verifikuar pasurinë e zonjës Peto dhe sërish vendosi të ndalojë kandidimin e saj.
Por Gjykata Administrative e Apelit e hodhi poshtë këtë vendim, duke ngritur dyshime se procesi i rivlerësimit nga KED nuk ishte i drejtë dhe i saktë.
Vendimi për Zhaklina Peton nuk është i vetmi rast që ka rrëzuar KED, pasi gjykata administrative ka vendosur rikthimin në garën për në Gjykatën Kushtetuese edhe të Vasil Bendos.
Ndërkohë edhe gjashtë kandidatë të tjerë kanë ankimuar vendimin e KED për ndalimin e tyre në garën për në Gjykatën Kushtetuese.
Vendimi i apelit administrativ shton akoma më shumë dyshimet edhe për kandidatët që janë kualifikuar nga KED për garën për në GJK dhe ILD.
Nëse gjykata do të vendosë shfuqizimin e vendimeve të KED, atëherë do të vendoset një standard tjetër në veprimtarinë e KED dhe një tjetër autoritet mbi vendimet e tij.
Kjo gjë bie ndesh së paku me frymën dhe vullnetin e reformës në drejtësi, si dhe hedh dyshime të reja mbi aftësinë e hartuesve të reformës, të cilët kanë ngritur institucione dhe procedura pa vlerësuar fare bëshmërinë dhe ecurinë e tyre në praktikë.
