Pothuajse gjysma e grave shqiptare që janë abuzuar, besojnë se duhet ta tolerojnë, për të mbajtur familjen. Ato zakonisht fajësojnë veten dhe mendojnë se t’i thuash dikujt është e turpshme.
Këto janë rezultatet e raportit të Grave dhe Burrave në Shqipëri 2021 nga UN Women dhe INSTAT.
Raporti vë në dukje se 52.9% të grave deklaruan se kishin përjetuar dhunë në familje, ndërsa 36.6% thanë se po e përjetonin aktualisht.
Agresorët zakonisht janë partnerët intimë ose anëtarë të familjes. Llojet më të zakonshme të dhunës përfshijnë kontrollin, dhunën psikologjike, fizike dhe seksuale. Gratë, që ishin abuzuar nga partnerë jo-intimë, raportuan se ishin goditur me shuplaka dhe shkelma, si llojet më të zakonshme të dhunës.
Për gratë e martuara, dhuna zakonisht ndodh brenda 1-3 vite pas martesës. Abuzuesit zakonisht nuk janë të arsimuar, përtej një niveli të shkollës së mesme.
Mbi 13% e vrasjeve në Shqipëri gjatë vitit 2020, ishin brenda familjes, për shembull, nga një partner intim.
Të dhënat e paraqitura në raport tregojnë se gratë janë më të arsimuara, kryejnë më pak krime, por megjithatë, ka më shumë të ngjarë të rrezikojnë të bien në varfëri.
Në vitin 2019, 23% e popullsisë ishte në rrezik nga varfëria. Një 37% tjetër ishin në rrezik të privimit të rëndë material. Ata që rrezikojnë përjashtimin shoqëror përbënin 46.2% të popullsisë, por brenda këtyre shifrave, gratë dhe vajzat ishin më të rrezikuarat.
Kur bëhet fjalë për arsimin, 99.9% e djemve dhe 94.2% e vajzave kishin ndjekur arsimin e detyrueshëm në nivel fillor. Shifrat kur kalohet në nivelin e arsimit të mesëm, pasi vetëm 90.1% e vajzave e ndjekin. Por, kur bëhet fjalë për universitetin, 71.9% e vajzave e ndjekin, përkundër vetëm 46.7% të djemve.
Me pak fjalë, djemtë kanë më shumë të ngjarë të kryejnë arsimin parauniversitar, por vajzat kanë më shumë gjasa të vazhdojnë universitetin.
Lëndët më të njohura për diplomat universitare ishin studimet e biznesit, administrata dhe drejtësia. Gratë preferojnë biznesin, administratën dhe ligjin, shëndetin dhe mirëqenien, artet dhe shkencat humane. Burrat preferojnë administrimin e biznesit dhe ligjin, inxhinierinë, prodhimin dhe ndërtimin, shëndetin dhe mirëqenien.
Për sa i përket shëndetit dhe mirëqenies, gratë kanë më shumë gjasa të hanë më shumë fruta dhe perime dhe të ushtrohen rregullisht. Gratë janë gjithashtu, mesatarisht, në një gamë të shëndetshme peshe, me një BMI prej 25.4, ndërsa burrat janë mesatarisht të trashë me një BMI prej 44.6.
Gratë pinë alkool dhe duhan më pak sesa burrat. Kjo mund të jetë pjesë e arsyes pse ato jetojnë deri në katër vjet më shumë se burrat.
Mbi 17,000 njerëz lidhën martesë në vitin 2020. 50% e grave shqiptare martohen para moshës 24 vje°, me 78% të martuara para se të jenë 30 vjeç. 81% e burrave, ndërkohë, presin derisa të jenë 34 vjeç para se të martohen. Vetëm 6.6% e grave martoheshin para moshës 18 vjeç, ndërsa kishte zero raste të burrave që ishin të martuar në moshë kaq të re.
Raporti konstaton se numri i lindjeve në Shqipëri po zvogëlohet. Gjatë vitit 2020 kishte pak më shumë se 28,000 lindje, por shifra mbeti nën nivelin e zëvendësimit prej 2.1 për çift.
Raporti djalë-vajzë mbetet në një nivel të panatyrshëm. 107 djem kanë lindur për çdo 100 vajza, dy më shumë sesa niveli natyror, që sugjeron praninë e aborteve selektive.
Gratë zakonisht bëhen nëna në moshën 29 vjeç, ndërsa burrat bëhen baba në mes të të tridhjetave. Shtatzënia mes adoleshentëve u ul, veçanërisht në grupmoshën 15-19 vjeç.
Mosha mesatare për lindjen është 29 vjeç dhe ka pasur rritje të numrit të shtatzënive edhe në gra të moshuara. Statistikat tregojnë se burrat bëhen baballarë pesë vjet më vonë se gratë.
