Komisioni Ndërkombëtar i Juristëve (ICJ) dhe 61 organizata të tjera kanë ngritur shqetësime mbi metodologjinë, qëllimin dhe ndikimin e Raportit vjetor të Komisionit Evropian për Sundimin e Ligjit.
Raporti i Komisionit publikohet çdo vit dhe mbulon situatën e sundimit të ligjit në të gjitha Shtetet Anëtare të BE -së.
ICJ tha se kishin pikëpyetje mbi nivelin e transparencës rreth mënyrës së krijimit të raportit, metodologjisë së përdorur dhe fushëveprimit të raportit, për të cilin shtojnë se “duket se anashkalon shkeljet thelbësore sistematike dhe të përhapura të të drejtave të njeriut që ndikojnë drejtpërdrejt në respektimin e sundimit të ligjit në BE. ”
Për sa i përket transparencës dhe metodologjisë, deklarata pohon se konsultimi publik është shumë i shkurtër dhe shumë aktorë joqeveritarë kontribuojnë, por nuk ka informacion nëse parashtrimet e tyre janë përfshirë në raport. Kjo mungesë transparence dëmton legjitimitetin dhe besueshmërinë e procesit.
“Mënyra se si u përfshinë shoqëria civile dhe organizatat profesionale nuk kishte kritere dhe transparencë të qartë se kush ishte dhe nuk ishte ftuar të merrte pjesë, dhe pse. Shumë nga ata që iu kërkuan të konsultoheshin nuk u ftuan në takime dhe listat e kontakteve të dërguara nga rrjetet e shoqërisë civile nuk u përdorën,” thuhet në të.
Studimi gjithashtu vuri në dukje se shumë raporte anashkalonin “çështjet serioze të lirisë së medias-veçanërisht të lidhura me kapjen dhe kontrollin shtetëror mbi mediat e shërbimit publik”.
Përveç kësaj, raportet pothuajse nuk përmendin çështje të tjera të lirisë së medias, siç janë paditë strategjike kundër pjesëmarrjes së publikut, fushatat e shpifjeve kundër gazetarëve dhe abuzimi me dispozitat në lidhje me fjalën e lirë.
Raporti gjithashtu nuk arrin të përcaktojë shkallën e abuzimeve sistematike të të drejtave të njeriut që ndikojnë drejtpërdrejt në respektimin e sundimit të ligjit në BE.
“Pa marrë parasysh këto shkelje sistematike të të drejtave të njeriut, është e pamundur të vlerësohen parimet e llogaridhënies, zgjidhjes efektive dhe qasjes në drejtësi.”
ICJ gjithashtu kritikoi faktin se raporti nuk përfshinte rekomandime specifike. Kjo do të ndihmonte në rritjen e ndikimit të raportit në vendimmarrje, si dhe efektivitetin e tij.
“Qasja shumë përshkruese kundrejt raportit nga Komisioni Evropian mbart një rrezik të madh të nënvlerësimit të shkeljeve serioze të sundimit të ligjit me natyrë sistematike dhe të qëllimshme,” tha Karolína Babická, këshilltare ligjore në ICJ.
“Qasja burokratike nuk arrin të zbulojë nivele të ndryshme shkeljesh mes vendeve anëtare, veçanërisht duke pasur parasysh situatën e rëndë në Poloni dhe Hungari.”
Ajo shton se ka një mungesë të dukshme të ndjekjes e marrjes së masave në raport, me udhëzime të pakta ndaj qeverive për përmirësime. Ai gjithashtu parandalon organizatat roje, përfshirë shoqërinë civile, të kërkojnë llogari.
Organizatat i bëjnë thirrje Komisionit të miratojë rekomandime konkrete, specifike për vendin, të përdorë gjuhë eksplicite për të identifikuar shkeljet sistemike në sundimin e ligjit, të krijojë një sistem alarmi dhe reagimi të shpejtë dhe të bëjë një vlerësim të fortë të efektivitetit të raportit, ndër të tjera.
“Këto rekomandime duhet të zbatohen me shpejtësi dhe plotësisht nga Komisioni Evropian, i cili tani po përgatit raportin e tij të tretë të sundimit të ligjit të vitit 2022. Kjo gjithashtu do të ishte në përputhje me angazhimin e Presidentes së Komisionit, Ursula Von der Leyen për të përfshirë rekomandime specifike për vendet, në raportet e Sundimit të Ligjit në 2022, siç u përmend në adresën e Gjendjes së Unionit,” tha Babická.
