Nga 3,566 autorë të incidenteve me armë zjarri në Ballkan gjatë vitit 2020, 98% ishin burra. Për më tepër, numri i vdekjeve nga armët e zjarrit është rritur gjatë viteve të fundit.
Kjo bëhet e ditur në Raportin e Monitorimit të Dhunës me Armë, të Zyrës së Evropës Juglindore dhe Lindore për Kontrollin e Armëve të Vogla dhe Armëve të Lehta (SEESAC) që funksionon nën Programin e Kombeve të Bashkuara për Zhvillim dhe Këshillin e Bashkëpunimit Rajonal.
Rezultatet tregojnë “një natyrë shumë gjinore të keqpërdorimit të armëve të zjarrit”, me burrat e moshës midis 19-35 që janë fajtorët më të zakonshëm. Ata të moshës 36-60 vijnë pas tyre. Raporti gjithashtu zbuloi se burrat ishin përgjegjës për 99% të dhunës në familje dhe dhunës së partnerit intim.
Gjatë vitit, dhjetë burra dhe një grua u vetëvranë me armë zjarri pas një incidenti të dhunës në familje.
Për sa i përket dhunës ndaj partnerit, burrat e moshës 36-60 vjeç ishin autorë të më shumë se gjysmës e incidenteve të regjistruara.
Majlinda Bregu, Sekretare e Përgjithshme e RCC, tha se nuk është befasi që në vitin 2020, dhuna në familje ishte në rritje në rajon, duke marrë parasysh trendin global. Ajo tha se njerëzit duhet të bëjnë më shumë për të rritur ndërgjegjësimin e çështjes.
Sipas të dhënave të mbledhura nga SecuriMeter, pothuajse gjysma e qytetarëve të Ballkanit Perëndimor ndjehen të kërcënuar nga posedimi i paligjshëm dhe keqpërdorimi i armëve në lagjen e tyre. 91% thanë se nuk do të kishin armë, por 3% thanë se kishin një të tillë.
Në vitin 2020, ishin 372 raste të raportuara të krimeve me armë zjarri në Shqipëri. 317 prej tyre janë kryer nga burra. E para në rajon për krimin me armë zjarri ishte Kosova, e ndjekur nga Bosnje & Hercegovina, Serbia dhe Shqipëria. Numri më i lartë i autorëve meshkuj u gjet në Serbi dhe Shqipëri.
Sa i përket llojeve të incidenteve të raportuara në Shqipëri, kishte shtatë të shtëna aksidentale (në festa ose gjueti), 84 me një kontekst kriminal, dhjetë mosmarrëveshje me policinë, 58 mosmarrëveshje në publik, 88 konfiskime armësh dhe 50 incidente të tjera.
Nga këto incidente, 41 persona u vranë me armë zjarri në Shqipëri në vitin 2020.
Kjo do të thotë që niveli i vdekjeve nga armët e zjarrit në Shqipëri është 1.46 për 100 000 banorë. Globalisht, kjo e vendos atë diku në mes. Greqia, Danimarka dhe Portugalia kanë nivele të ngjashme, ndërsa vendet si Hondurasi (60 për 100 000), Venezuela (49) dhe El Salvador (42) zënë vendet e para. Singapori, Hong Kongu dhe Japonia janë në fund të listës me pothuajse 0.
Burrat shqiptarë të moshës 19-35 vjeç kishin më shumë gjasa nga të gjitha vendet e anketuara për të kryer një krim me armë zjarri.
Ka afërsisht 210 000 armë të paligjshme në Shqipëri; kjo është një armë për çdo 13 qytetarë.
Në vitin 1997, qytetarët morën rreth 839 milionë njësi municioni nga depot e ushtrisë dhe 16 milionë eksplozivë, dhe mbi gjysmë milioni armë zjarri. Deri më tani, vetëm rreth 40% janë kthyer.
Në vitin 2019, shumë armë dhe municione u vodhën nga një bazë ushtarake pranë Vlorës. Sipas raportit, shumë armë luftarake automatike, granata, gëzhoja, pushkë dhe mjete të ndryshme të tjera u morën nga baza. Për shumë njerëz në grabitje kanë marrë pjesë persona brenda bazës.
Shqipëria ka qenë qendra e një rrjeti të trafikut të armëve në të gjithë Ballkanin me armët e zjarrit që hynin në vend nga Maqedonia, Kosova dhe Mali i Zi.
Në fillim të këtij viti, qeveria njoftoi planet për të ndryshuar ligjin mbi pronësinë e armëve, duke ulur moshën minimale për pasjen e një licence arme nga 25 vjeç në 22 vjeç.
Shkalla e vdekjeve nga armët e zjarrit në Shqipëri në 2016 (kur të dhënat ishin në dispozicion për herë të fundit) është 1.37% e të gjitha viktimave nga dhuna, më e lartë se norma e SHBA. Më shumë se 12,000 njerëz kanë vdekur nga krimi me armë zjarri në Shqipëri që nga 1991.
Kjo tregon se numri i vdekjeve të lidhura me armët është rritur gjatë katër viteve të fundit.
Ndërsa qeveria ka organizuar disa amnesti, ato nuk kanë dhënë një efekt të konsiderueshëm.
