Premtimi është premtim. Prej 15 vjetësh vendeve të Ballkanit Perëndimor iu ofrua pranimi në familjen e BE-së. Por për momentin ky është guxim prej të marri!
Kjo quhet një dilemë e vërtetë. Objektivisht, gjashtë kandidatët evropianë në dhomën e pritjes së BE-së janë aq larg nga standardet e Brukselit, sa edhe një motor gjerman me naftë prej kufijve të gazrave. Por që të presësh deri sa mini- dhe mikro-shtetet e Ballkanit të plotësojnë normat e BE-së, kjo do të ishte një dhuratë për kinezët. Ata nuk pyesin për sundimin e ligjit dhe nuk i bezdis korrupsioni – ata investojnë dhe japin kredi në Ballkan, i cili për Evropën Perëndimore është i ndotur madje që në emër.
I gjithë rajoni fuçi baruti
Edhe vetë fakti që “kinezët” kanë arritur tashmë në Ballkan, shpjegon se pse BE heq dorë nga itinerari i saj i mëparshëm. Sepse pas pranimit të nxituar të Bullgarisë dhe Rumanisë në vitin 2007, ajo premtoi të mos zgjerohej në të ardhmen në gjerësi, por në thellësi. Së pari, duhet të forcohen marrëdhëniet me anëtarët e rinj të Lindjes. Ky tenor tani me sa duket është harruar. “Me vullnet të fortë politik për zbatimin e reformave,” shkruan sot Komisioni, “Serbia dhe Mali i Zi duhet të jenë kompatibile me BE-në deri në vitin 2025. Një dëshirë e përkorë, nëse jo një naive.
Fakt është që po ta shohësh ditën Ballkani Perëndimor është në pothuajse çdo aspekt një çmenduri – të paktën nga perspektiva e Brukselit. Marrëdhëniet e Serbisë me Kosovën i ngjajnë një lufte të ftohtë. Në Republikën Srbska Beogradi ndërhyn thuajse sheshit duke destabilizuar një shtet që është më i brishti në rajon, Bosnje dhe Hercegovinë. Maqedonia po grindet me Greqinë për emrin dhe në pothuajse të gjitha republikat e Ballkanit, nacionalizmi dhe korrupsioni lulëzojnë. Dhe pikërisht aty BE-ja dëshiron që brenda pak vitesh të valëvitet flamuri evropian. Mjaft e guximshme kjo.
Kina jep kredi dhe ndërton, BE-ja shtron kërkesa
Por BE-ja duhet ta bëjë këtë, sepse nëse fëmijët “e këqinj” në periferi të Evropës nuk do të bëhen anëtare të firmës së Brukselit, ata ndoshta do të shkojnë së shpejti në një drejtim tjetër. Në lindje domethënë. Madje drejt lindjes së largët.
Kina nuk bën kërkesa për sundimin e ligjit, buzëqesh për deficitet e demokracisë, për burokratët e BE-së që mbushin me kujdes formulare dhe përsërisin kritika rituale. Kina bën fakte të kryera. Ndërton ura dhe kombinate çeliku në Serbi, aeroportet në Shqipëri, fabrika makinash në Hungari dhe porte në Greqi. Si shpërblim për investime të tilla që zbatohen me shpejtësi Pekini kërkon më shumë se një falënderim të sinqertë: ai pret mirënjohje politike. Me pak fjalë: huatë për dhe projektet e ndërtimit në anën lindore të BE-së – përfshirë edhe shtetet e ardhshme anëtare – po i mundësojnë Pekinit të qeverisë në BE që tani.
Ndikimi politik është tashmë i dukshëm. Në shtetet e Vishegradit, stili autoritar i Pekinit vlerësohet. Pekini nuk jep mësime dhe udhëzime në adresë të Pragës ose të Budapestit si bën Brukseli. Nga pikëpamja e marrësve, llogaria është mjaft e thjeshtë: Kina jep shpejt dhe pa parakushte demokratike, ajo krijon fakte. Brukseli, nga ana tjetër, është shumë i ngadalshëm dhe sillet si mësues.
BE në kërkim të perspektivave në mes të krizës
Prandaj, Komisioni i Brukselit ka arsye të mira për t’u frikësuar nga angazhimi i Kinës në oborrin e BE-së. Kina sheh në Evropën Lindore dhe Juglindore një stacion manovrimi për Rrugën e saj të re të Mëndafshit. Kjo nuk mund të jetë në interes të evropianëve. Por përpjekjet integruese të BE-së për fqinjët e saj të këqinj nga Evropa Juglindore po bëhen në mes të krizës. Polonia, Hungaria, Çekia dhe Sllovakët kanë formuar prej shumë kohësh brenda BE-së një grup kundër Bruksel. Ata kanë gjithashtu rritje të fortë ekonomike, gjë që nuk mund të thuhet për vendet e reja në jug. Integrimi, megjithatë, ka të bëjë shumë me konvergjencën ekonomike. “Projekti gjashtë anëtarë të rinj të familjes së BE-së” pra mbetet një iluzion – për momentin.
Po ashtu ndryshime nuk do të ketë edhe pse Brukseli përmend vazhdimisht demokracinë apo sundimin e ligjit. Në Perëndim shpesh harrohet se në ato vende janë ende në pika të rëndësishme në pushtet breza që janë rritur në komunizëm. Siç e dimë, ai u zëvendësua nga një epokë nacionalizmi, e cila në përgjithësi është ende shumë përcaktuese. BE-ja e vjetër dhe BE-ja e re sigurisht që janë një e përbashkët, por ato thjesht ende nuk përshtaten me njëra-tjetrën.
Ky artikull u botua më parë tek Deutsche Welle Fokus.
