Gjykata e arbitrazhit ndërkombëtar ICSID (Washington DC) i ka kërkuar qeverisë shqiptare që të pezullojë procedimin penal dhe urdhërin e arrestit dhe ekstradimit kundër Francesco Becchettit dhe Mauro de Renzis, deri në shqyrtimin e plotë të çështjes prej saj.
ICSID është një gjykatë arbitrazhi ndërkombëtare e themeluar nga Banka Botërore, përmes një konvente ndërkombëtare të nënshkruar nga rreth 160 vende, të cilat kanë marrë përsipër të ekzekutojnë vendimet e saj për rastet e mosmarrëveshjeve publiko-private në lidhje me investimet e kompanive të vendeve nënshkruese me një tjetër vend nënshkrues.
Shqipëria është vend nënshkrues i konventës së ICSID, ndaj edhe qeveria duhet të respektojë rekomandimet dhe vendimet saj.
Historia e Becchettit në Shqipëri është shumë e ndërlikuar për t’u përmbledhur këtu. Akoma më e vështirë është për t’u kuptuar se cilat janë arsyet e vërteta të protagonistëve të kësaj historie. Por, vëzhguesit e kësaj çështje janë të habitur nga dy situata jo normale: e para ështe se një sistem i “marrëdhënieve publike” italiane, kishte kohë që kishte nisur një operacion të tipit “thuhet se” për të hedhur në opinionin publik shqiptar dyshimin se Becchetti është riciklues parash, edhe pse kundër tij nuk ka pasur asnjëherë hetime për këtë gjë, as në Itali dhe as në ndonjë vend tjetër; dhe e dyta është reagimi i menjëhershëm dhe i pavend i Kryeministrit Rama, i cili, vetëm pak minuta pas daljes së lajmit se ishte lëshuar një urdhër arresti dhe sekuestroje ndaj Becchettit, u mburr publikisht duke marrë përsipër se ishte zotësia e tij që kish bërë të mundur nxjerrjen jashtë loje dhe mbylljen e televizionit të një krimineli.
Fillimisht, u duk se sekuestrimi i pasurive të Becchettit kishte për qëllim vetëm mbylljen e Agon Channel, që kishte filluar të bezdiste aq shumë qeverinë e, në veçanti, Koço Kokëdhimën dhe ortakun e atëhershëm të tij Carlo Bollino, i njohur për xhelozinë e tij ekstreme ndaj Agon Channel. Dhe në fakt logjika e donte që sekuestrimi të shtrihej mbi aksionet individuale të Becchettit dhe jo mbi gjithë asetet e shoqërisë, që gjithësesi punësonte rreth 500 punonjësve.
Në të gjithë botën, detyra dhe përgjegjësia e sekuestruesit është që të ruajë pasurinë e sekuestruar, sidomos kur bëhet fjalë për një kompani, qoftë për të mos bërë padrejtësi pa dalë akoma vendimi i gjykatës, qoftë edhe për të mos paragjykuar aktivitetin tregtar të kompanisë dhe vendet e punës të garantuara prej saj.
Për fat të keq, bllokimi i njëkohshëm i llogarive bankare nga autoritetet tatimore bëri të pamundur çdo financim të aktivitetit apo pagesë ndaj furnitorëve dhe punonjësve. Kështu, në pak javë, Agon Channel iu desh të pezullonte trasmetimet, për shkak të mos pagesës së energjisë elektrike dhe, si përfundim, të përplasej në gjykatë si kompani e falimentuar.
Ma sa duket, ky duhet të ishte edhe qëllimi kryesor i operacionit: mbyllja e një televizioni konkurues që funksiononte jashtë linjës qeveritare, ndërkohë që urdhër-arresti ndërkombëtar për riciklim parash ishte i nevojshëm për të larguar vëmendjen e publikut nga qëllimi i vërtetë i sekuestrimit dhe për të mbajtur larg Becchettin që mund të mbrohej në mënyrën më tipike vendase, që ai kishte ditur ta bënte shumë mirë në të shkuarën.
Po kush vendos të hajë një vezë sot, duhet ta dijë dhe se nuk do të ketë pulë nesër—ndërsa në Shqipëri të gjithë kërkonin të harronin Becchettin dhe Agon Channel, Becchetti po e shiste shtrenjtë lëkurën, duke qenë se qeveria dhe prokuria shqiptare kishin bërë gabimin më foshnjëror të mundshëm: e kishin çuar përplasjen në terrenin më të përshtatshëm për Becchettin, në arbitrazhin ndërkombëtar.
Në një vend ku mosmarrëveshjet zgjidhen me kërcënime fizike, nuk njihet modeli i biznesit—ndoshta në kufi, por jo domosdoshmërisht i paligjshëm—i zbatuar shpesh nga Becchetti për përfitime nga mosmarveshjet mes palëve: krijimi i një biznesi të madh, edhe pse pak të besueshëm, me qëllim për të arritur në një konflikt me palën tjetër që çon në prishjen e marrëveshjes, për të cilën kërkohet shumë e majme në arbitrazhin ndërkombëtar.
Kjo është sjellje e njohur mirë mes kompanive të mëdha ndërkombëtare, në të shumtën e rasteve e përdorur si strategji për të dalë nga biznesi apo si parashutë në rastin e dështimit të strategjisë kryesore të biznesit.
Në Shqipëri një rast i dukshëm i kësaj strategjie është ai i kompanisë CEZ, e cila, në fund përfitoi 90 milion euro dëmshpërblim për mënyrën si qeveria kishte ndërprerë raportin e shoqërisë, edhe pse kjo e fundit ishte keqmenaxhuar në nivele kriminale duke dëmtuar interesat publike.
Arroganca dhe miopia e qeveritarëve diletantë i pengoi ata të shihnin rrezikun dhe, kështu, ranë në kurthin e Becchettit, i cili do të përdorë të gjithë gafat proçeduriale të tyre për të treguar, para gjykatave më të rafinuara se ato shqiptare, se operacioni i autoriteteve shqipetare ishte, kryesisht, i motivuar politikisht.
Që trajtimi i këtij rastit nga ana e qeverisë shqiptare nuk ishte aspakt i besueshëm u bë e qartë nga autoritet britanike, të cilat refuzuan ekstradimin e Becchettit, duke pranuar si të ligjshme provat që Becchetti u ofroi për origjinën e fondeve të trasferuara në Shqipëri dhe si tregues të persekutimit politik mesazhin në Tweeter të Kryeministrit Rama menjëherë pas urdhrit të sekuestrimit nga prokuroria.
Rekomandimi i ICSID, i cili nuk është vendim përfundimtar, nënkupton se proçedimi penal kundër Becchettit është konsideruar prej gjykatës si pretekst për sekuestrimin dhe jo e kundërta, siç do të ishte normale dhe e llogjikshme. Ky rekomandim duket se ka vendosur premisën për një vendim të pashmangshëm në favor të Becchettit dhe njohjes të dëmeve që i janë shkaktuar atij, përfshi edhe të ardhurat e mospërfituara.
Në përfundim të kësaj historie, Becchetti, me shumë gjasa, do të përfitojë si dëmshpërblim me dhjetra milionë euro, ndërkohë që Shqipëria do të mbetet pa hidrocentral, pa televizion dhe pa para.
Mbi të gjitha, kjo rrezikon të ndodhë pikërisht në sezonin politik më delikat, atë të fushatës së ardhshme elektorale.
