Dy javë më parë, bashkëshortit tim iu refuzua e drejta për të udhëtuar me mua në Itali përmes Aeroportit Nënë Tereza. Për fat të keq, kjo është diçka e zakonshme për qytetarët shqiptarë. Megjithatë, ngjarjet që pasuan ishin mizore, joprofesionale dhe ndër situatat më poshtëruese në jetën time. Kjo më detyroi të tregoj historinë tone, me qëllimin për të rritur vetëdijen për një çështje kaq të rëndësishme, si dhe me shpresën për t’i ndihmuar të tjerët që ta shmangin të tillë trajtim në të ardhmen. Unë mendoj se, si shoqëri, ne duhet të flasim për këto keqtrajtime më shumë dhe t’i kërkojmë llogari autoriteteve përgjegjëse.
Unë jam një nënshtetase amerikane dhe kam ardhur në Shqipëri 6 vjet më parë për të shërbyer në Korpusin e Paqes. Kam qenë me fat që, kur po mbaroja shërbimin, u njoha tre vjet më parë në Shkodër me bashkëshortin tim të ardhshëm shqiptar. Prej më tepër se një viti jemi të lumtur në martesën tonë dhe jetojmë në Tiranë.
Para se të takoheshim, im shoq kishte aplikuar për azil ekonomik në Gjermani, por azili iu mohua dhe ai u deportua në Shqipëri. Në fund të këtij procesi, atij ia ndalua hyrja në Bashkimin Evropian për dy vjet, afat që përfundoi në vitin 2016. Në dhjetor 2017, ai u përpoq të vizitonte vëllain e tij në Itali, por në Aeroportin e Rinasit nuk u lejua të merrte avionin. Policët në kufi i kërkuan t’u tregonte dokumentet që vërtetonin se ndalimi i hyrjes në BE i ishte hequr.
Të dy bashkë, morëm një avokat shqiptar në Gjermani, i cili i paraqiti autoriteteve gjermane kërkesën për ta hequr emrin e tim shoqi nga sistemi me emrat e personave që u ndalohet hyrja në BE. Në fillim të janarit të vitit 2019, ne morëm dokumentin zyrtar nga qeveria gjermane, i cili tregonte se ndalimi i hyrjes ishte hequr, e përkthyem në shqip dhe e noterizuam përmes avokatit shqiptar.
Me të gjitha dokumentet tashmë në dorë, të përgatitura të plota nga avokati ynë, premë biletat për një tjetër udhëtim në Itali, me ndjenjën e sigurisë se i kishim ndjekur një për një kërkesat e policisë. Kaluam në check-in dhe iu afruam të dy bashkë kontrollit të pasaportave. Policia kufitare ma skanoi mua të parës pasaportën time amerikane dhe ma ktheu në pak çaste. Pastaj skanoi pasaportën e tim shoqi dhe e mbajti shikimin mbi ekranin e kompjuterit për ca çaste. E morëm me mend se kjo kishte të bënte me ndalimin e mëparshëm të hyrjes për tim shoq, kështuqë i zgjatëm polices dokumentet e qeverisë gjermane. Ajo nisi të na thonte se “problem është se këto nuk janë të përkthyera…”, por ndërkohë e ktheu faqen dhe pa se aty ishte përkthimi në shqip. Pastaj tha se “problem është se këto nuk kanë vulën e qeverisë shqiptare”. I shpjeguam se dokumentet kishin noterizimin dhe vulën zyrtare të avokatit gjerman në anën e pasme.
Atehërë ajo më tha mua që të vazhdoja për tek salla e pritjes dhe ta lija aty tim shoq të priste. I shpjegoja me qetësi se në ishim të martuar dhe i thashe se mund t’I tregoja certifikatën e martesës; se po udhëtonim familjarisht dhe se nuk isha e gatshme ta lija pas tim shoq.
Për habinë time, kjo përgjigje e tërboi policen. Ajo u bë agresive dhe nisi të godiste mbi tryezën e saj dhe mbi muret e kioskës, duke e kërcënuar tim shoq (në shqip) se nëse ai nuk e kontrollonte gruan e tij, kjo punë nuk do të përfundonte mirë për të. Unë këmbëngula se nuk kishim shkelur asnjë ligj, dhe se, për më tepër, burri im nuk mund të kontrollojë se ç’bëj unë. Në këtë pikë ajo doli me furi nga kioska, duke folur nëpër dhëmbë dhe duke na thënë të prisnim pak atje. Ne ndoqëm udhëzimet e saj dhe pritëm pranë një dhome të vogël tek zona e sigurisë së aeroportit.
Pasi pritëm për 15 minuta, dokumentet e tim shoqi iu kaluan një tjetër polici, i cili i kërkoi tim shoqi të hynte në një dhomë të vogël pa mua. Unë u përpoqa të hyja në dhomë bashkë me burrin tim, me policen e parë dhe me të dytin, por u përballa me abuzim verbal në gjuhën shqipe dhe burrit tim iu tha përsëri “të më mbajë nën kontrolloj”. Më pas, polici u përpoq të më kapte me dorë, dhe më kërcënoi se do të më arrestonte nëse përpiqesha sërish të hyja te dhoma. Më thanë se kjo çështje nuk kishte lidhje me mua, dhe abuzimi verbal ndaj meje vazhdoi akoma. Unë dhe im shoq nuk shfaqëm sjellje të ashpër apo kundraligjore. Ne thjesht donim të ushtronim të drejtën tonë për të udhëtuar në Itali familjarisht.
Duke u përpjekur t’i qetësoja oficerët e policisë, dola nga dhoma kundër vullnetit tim dhe dera u mbyll. Dëgjova se si ata i bërtitën për disa minuta tim shoqi. Më pas, një tjetër oficere e policisë m’u afrua, pa m’u prezantuar, ma mori pasaportën nga dora dhe nuk iu përgjigj pyetjeve të mia. Në këtë pikë, duke dëgjuar se britmat në dhomë u rritën, unë hapa derën.
Oficerja e policisë më tha se nuk do ta linin bashkëshortin tim të dilte nga Shqipëria. U kërkova të flisnim me një një person përgjegjës, ose të na thonin se cilin ligj kishte shkelur im shoq, por kërkesat e mia u shpërfillën vazhdimisht. Më sa dukej, pyetjet e mia e irritonin oficeren e policisë, ndaj u tha polivëve të tjerë aty që të më merrnin pasaportën dhe të më vinin një gjobë. E pyeta se për çfarë ishte kjo gjobë, por ajo më shpërfilli sërish. Oficeri tjetër u largua me pasaportën time, teksa unë vazhdoja me të njëjtat pyetje në gjuhën angleze. Të gjitha pyetjet e mia u shpërfillën.
Pastaj morën vendimin t’ia ndalonin zyrtarisht të udhëtuarit tim shoqi. Na thanë se, nëse merrnim vulë nga një noter shqiptar, im shoq edhe mund të udhëtonte. Mua ma kthyen pasaportën dhe më këshilluan të vazhdoja udhëtimin pa tim shoq. E pyeta për emrin ose numrin e saj të identifikimit si oficere policie, por ajo më shpërfilli. U përpoqa të fotografoja numrin e identifikimit mbi uniformë, por ajo u përpoq të ma merrte telefonin me forcë nga duart.
Mbetëm atje, të tronditur nga çfarë na kishte ndodhur. Sado me dhimbje, vendosa të hipja në avion dhe ta lija tim shoq vetëm në zonën e sigurisë së aeroportit. Menduam se më mirë të humbisnim një biletë dhe jo dy. Menduam se ai do ta merrte vulën nga një noter, do blinim një biletë tjetër për të për t’u nisur në mbrëmje ose mëngjesin e ditës tjetër. Ky ishte një vendim që ma dërrmoi shpirtin – një ndër çastet me më shumë stres në jetën time. E putha tim shoq, thamë mirupafshim dhe u nisa për tek porta e daljes drej avionit me shpresën se do I mbaja lott deri sa të ulësha në avion.
Të nesërmen, im shoq shkoi tek zyrat qendrore të policisë së kufirit, ku tregoi dokumentet dhe ku i thanë se oficerët e policisë në aeroport nuk kishin të drejtë ta ndalonin. I thanë se dokumentet dukeshin të gjitha të sakta. Im shoq bëri një ankesë formale kundër oficierëve të policisë të përfshirë në ndalimin e tij në aeroport. Atij i thanë edhe se do i duhej të priste 24 orë përpara se të përpiqej sërish për të dalë nga Shqipëria.
Pas 48 orësh, im shoq mori një avion nga Podgorica e Malit të Zi dhe erdhi në Milano. Në pikën kufitare të Hanit të Hotit me Malin e Zi, ai u ndalua përsëri nga policia kufitare shqiptare, e cila i tha se shihnin që i ishte refuzuar udhëtimi dy ditë më parë nga aeroporti i Rinasit. Ata e pyetën se pse nuk u kishte deklaruar se po përpiqej të shkonte në Evropë përmes Malit të Zi. Burri im u shpjegoi se kjo ishte një rrugë normale për të, pasi përfitonte nga çmimet e lira të biletave nga Mali i Zi për në Evropë, dhe se e kishte bërë disa herë më parë këtë, pa pasur ndonjë problem.
Pas kësaj bisede, ata e lanë sërish të priste, pa i dhënë shpjegime. Në një moment, ai mendoi se pritja ishte e qëllimshme dhe se policët prisnin diçka prej tij. Sidoqoftë, qëndroi i qetë, dhe pas një pritjeje të gjatë u lejua ta kalonte kufirin.
Kur ndaloi në kontrollin kufitar të Malit të Zi, policët malazezë i skanuan pasaportën, panë të dhënat në ekranin e kompjuterit dhe e lanë të kalonte pa kurrfarë problemi në pak çaste. Ata nuk i kërkuan as ftesën e personit ku do të shkonte, as sigurimin shëndetësor apo të udhëtimit, as se sa para kishte me vete, as biletën e kthimit, dhe as ndonjë dokument që vërtetonte se tim shoqi i ishte hequr ndalimi për të udhëtuar në Evropë. Dalja e tij nga Shqipëria ishte problem vetëm për policët shqiptarë. Kur mbërriti në Itali, im shoq u lejua të kalonte kufirin pa iu bërë asnjë llloj pyetjeje fare.
Pasi u kthyem në Shqipëri, ua tregova miqve përvojën tonë dhe mësova se situata të ngjashme u kishin ndodhur edhe të tjerëve. Pjesa më e madhe e tyre më thanë se duhet të kisha dhënë ca lekë si rryshfet dhe do kishim kaluar pa u ndierë. Nuk e di se sa lekë, por e di që kjo u ka ngjarë shqiptarëve të tjerë, të cilët kanë paguar qindra euro për të dalë nga vendi i tyre.
Ne të gjithë e dimë se sistemi shqiptar është i korruptuar, por çfarë të bësh kur qytetarit normal, që i bindet ligjit, detyrohet të ndihet si i burgosur? A mos vallë duhet të paguash rryshfet për të pasur të drejtat e tua? A mos vallë duhet të paguash rryshfet për të blerë lirinë tënde?
Unë e di që mijëra shqiptarë kanë histori të ngjashme me tonën, të cilat nuk i dëgjon apo lexon askush. E kuptoj edhe që ky artikull mund të mos ndryshojë gjë fare, por besoj në mënyrë të palëkundur se të folurit për një problem është hapi i parë drejt zgjidhjes së tij.
