Sekretari amerikan i Shtetit Antony Blinken prezantoi të martën raportin e Departamentit Amerikan të Shtetit për të drejtat e njeriut për 2020. Ai u shpreh se raporti “pasqyron sfidat e veçanta me të cilat u përballën vendet e ndryshme”.
Departamenti amerikan i Shtetit (DASH) siguron informacion objektiv dhe gjithëpërfshirës për Kongresin, shoqërinë civile, akademikët, aktivistët dhe të tjerët kudo që janë, tha ai.
Blinken vuri në dukje se disa qeveri kanë përdorur pandeminë për të kufizuar të drejtat dhe “për të konsoliduar autoritarizmin”.
Exit News sjell më poshtë një përmbledhje të raportit për Shqipërinë gjatë 2020:
Vrasja e Klodian Rashës nga polici
Raporti i Dash sjell në vëmendje ngjarjen e 8 dhjetorit ku mbeti i vrarë 25 vjeçari Klodian Rasha nga një polic:
“Teksa kushtetuta dhe ligji ndalojnë veprime të tilla, pati pretendime se policia dhe rojet e burgut ndonjëherë rrihnin dhe abuzonin të dyshuarit dhe të burgosurit, zakonisht në stacionet e policisë”, thuhet në raport.
Mosndëshkimi për sjelljen e pahijshme të policisë mbeti një problem, thekson raporti duke shtuar se “qeveria bëri përpjekje duke rritur përdorimin e provave të kamerave për të dokumentuar dhe ndjekur sjelljen e policisë”.
Dhuna e policisë ndaj protestuesve
Raporti ngre shqetësim për mënyrën se si u trajtuan protestuesit në protestat për vrasjen e Klodian Rashës dhe në rastin e shembjes së Teatrit Kombëtar.
Raporti përcjell njoftimin e Avokatit të Popullit i cili tha se policia përdori forcë të tepruar kur arrestoi protestuesit, kryesisht në Tiranë.
“Avokati i Popullit mori disa ankesa për përdorim të tepruar të forcës dhe dëmtime nga gazi lotsjellës gjatë atyre protestave dhe referoi një çështje për ndjekje penale”, thuhet në raport.
Njësoj edhe për shtypjen e protestave kundër shembjes së Teatrit Kombëtar, raporti shkruan se:
“Protestat kundër shembjes së Teatrit Kombëtar në 17 maj rezultoi në 64 arrestime, të akuzuar për mosbindje ndaj zbatimit të ligjit dhe pjesëmarrje në tubime të paligjshme (shkelja e policisë për ndalimin e përhapjes së COVID-19)”, thotë raporti.
DASH thekson se gjyqësori u pengua të vepronte i pavarur nga “politik, frikësimi, korrupsioni i përhapur dhe burimet e kufizuara”.
Korrupsioni në polici, në qendrat e paraburgimit dhe në gjykata:
Korrupsioni në qendrat e paraburgimit është një tjetër problem që nënvizon DASH. “Veçanërisht në lidhje me qasjen në punë dhe programet e lirimit të veçantë”, thekson raporti.
“Seancat gjyqësore shpesh nuk ishin të hapura për publikun”, thotë raporti. Sipas raportit gjykatat ishin të ndjeshme ndaj korrupsionit, joefikasitetit, frikësimit dhe ndërhyrjeve politike.
“Këta faktorë minuan autoritetin e gjyqësorit, kontribuan në vendime të diskutueshme gjyqësore dhe çuan në një zbatim jo konsistent të ligjit civil”, thuhet më tej në raport.
Liria e shprehjes dhe e medias
Për lirinë e shprehjes raporti i DASH thotë se “këtu ishin përpjekjet për të ushtruar presion të drejtpërdrejtë dhe të tërthortë politik dhe ekonomik mbi media, përfshirë kërcënime dhe dhunë ndaj gazetarëve që u përpoqën të hetonin krimin dhe korrupsionin”.
Raporti thekson se pronarët e bizneseve përdorën lirisht mediat e tyre për të fituar favor dhe për të promovuar interesat e tyre me partitë politike.
“Shumica e pronarëve të stacioneve televizive private përdorën përmbajtjen e transmetimeve të tyre për të ndikuar në veprimet e qeverisë ndaj bizneseve të tyre të tjera”, thotë raporti.
Ai sjell në vëmendje se në 2020 pati “raporte të besueshme të përfaqësuesve të lartë të mediave që përdorin media për të shantazhuar bizneset duke kërcënuar mbulim të pafavorshëm, herë faktik dhe herë spekulues, në media”.
“Presioni politik, korrupsioni dhe mungesa e fondeve shtrënguan median e shkruar të pavarur, dhe gazetarët thuhet se praktikuan autocensurë. Pasiguria ekonomike për shkak të mungesës së kontratave të zbatueshme të punës uli pavarësinë e reporterëve dhe kontribuoi në paragjykimin në raportim”, thotë raporti sa i takon lirisë së shprehjes.
Për të ashtuquajtur “anti shpifje”, raporti thekson se ky ligj “lejon palët private të paraqesin padi penale dhe të marrin kompensim financiar për fyerje ose publikim të qëllimshëm të informacionit shpifës”.
Abuzimi i emigrantëve, refugjatëve dhe personave pa shtetësi
Raporti ndalet edhe tek abuzimi me emigrantët dhe refugjatët të cilët kërkojnë të shkojnë nga Shqipëria drejt vendeve të BE.
Zyra e Komisionerit të Lartë të KB për Refugjatët (UNHCR) raportoi disa raste të policisë kufitare që kthente emigrantët në Greqi pavarësisht se tregonte një qëllim për të kërkuar azil, thuhet në raport.
Raporti flet edhe për dëbimin e shtetasit turk Harun Celik më 1 janar, i cili pretendohet së është ndjekës i Fetulah Gulen. Qeveria turke pretendoi se ai fshihej pas përpjekjes për grusht shteti me korrik 2016 në Turqi.
Celik ishte arrestuar në vitin 2019 në Aeroportin Ndërkombëtar të Tiranës për përpjekje për të udhëtuar me një vizë të falsifikuar Kanadeze. Kur Çelik mbaroi dënimin e tij me burg, autoritetet kufitare e dëbuan atë nga vendi dhe e vendosën në një fluturim për në Turqi, pavarësisht pohimeve se Çeliku kishte kërkuar azil.
“Raportuesi special i KB për të drejtat e njeriut të emigrantëve, së bashku me organet e tjera të KB, hapi një hetim, duke përfshirë pyetjen nëse kjo ishte apo jo një rast i ripërtëritjes”, thuhet në raport.
“Qeveria turke vazhdon të bëjë presion për kthimin përmbledhës të Simsek dhe të tjerëve që pretendohet të jenë të lidhur me Fethullah Gulen”, thotë raporti.
Emigrantët në vend:
“Sipas statistikave të UNHCR, afërsisht 700 persona në rrezik pa shtetësi u identifikuan nën mandatin e pashtetësisë së agjencisë deri në nëntor”, thuhet në raportin e DASH për Shqipërinë.
Sipas raportit qeveria nuk ka të dhëna në lidhje me numrin e përgjithshëm të personave pa shtetësi ose personave në rrezik të pashtetësisë në vend.
“Ligji lejon personat pa shtetësi të marrin shtetësinë nën kushte të caktuara, megjithëse nuk ka ndonjë legjislacion të veçantë që adreson në mënyrë specifike shtetësinë për personat pa shtetësi. UNHCR raportoi se legjislacioni i ri mbi shtetësinë uli ndjeshëm rrezikun e pashtetësisë në vend”, thotë raporti.
Zgjedhjet
Raporti sjell në vëmendje qëndrimin e OSBE, për zgjedhjet parlamentare të 2017-ës, i cili vuri në dukje “politizimin e vazhdueshëm të organeve dhe institucioneve të lidhura me zgjedhjet, si dhe akuzat e përhapura për blerjen e votave dhe presionin ndaj votuesve të hequr nga besimi i publikut në procesin zgjedhor”.
Lidhur me votimin, raporti përmend raportimin e misionit të OSBE, i cili vuri në dukje se “procedurat e rëndësishme nuk ishin respektuar plotësisht në një numër të konsiderueshëm të qendrave të votimit të vëzhguara”.
Partitë Politike dhe Pjesëmarrja Politike
Raporti thotë se “mediat raportuan akuza për përdorimin e burimeve publike për qëllime partiake në fushatat partiake në zgjedhjet lokale parlamentare 2017 dhe 2019”.
Po ashtu thekson se kishte raportime për politika të padrejta ndikimi në media. “Pati gjithashtu raporte për qasje të kufizuar në votim për personat me aftësi të kufizuara”, thotë raporti.
DASH vë në dukje se ligji parashikon ndëshkime penale për korrupsion nga zyrtarë publikë.
Raporti shton se ligji gjithashtu “ndalon individët me dënime penale të shërbejnë si kryetarë bashkie, parlamentarë, ose në qeveri ose pozicione shtetërore, por qeveria bëri të mos zbatojë ligjin në mënyrë efektive”.
Raporti ngre shqetësimin për korrupsionin.
“Korrupsioni ishte i përhapur në të gjitha degët e qeverisë, dhe zyrtarët shpesh përfshiheshin në praktika korruptive pa u ndëshkuar. Shembujt përfshijnë një kandidat për kryetar bashkie në vitin 2019 i dënuar më parë për trafik droge”, thotë raporti i DASH.
