Pas grushtit të shtetit në Turqi më 15 korrik, pas vendosjes së tankeve në urën e Bosforit, një atmosferë e çuditshme ndjehej në Stamboll: tanket e puçistëve po hiqeshin nga rrugët, sikur të ishin një pengesë e zakonshme rrugore, por të gjitha hyrjet e kazermave ushtarake, përshirë atë të bazës së NATO-s, ishin të kyçur nga kamionë pas të cilëve qendronin policë të armatosur.
Disa orë më pas u shpërndanë fotografitë e ushtarakëve të arrestuar, me trupin e zbuluar dhe duart e lidhura. Asnjëherë forcat ushtarake turke, që prej vitit 1960 kur u zhvillua grushti i tretë i shtetit, nuk ishin turpëruar kaq shumë.
E pikërisht mbi këto forca të armatosura, të asgjësuar brenda një viti nga asgjësimet e shumta për lidhjet e tyre të vërteta ose të supozuara me Fetullajh Gulen, duhet të mbështej Erdogani për të filluar një operacion ushtarak në Veri të Sirisë me objektiv çlirimin e territorit nga kurdët sirianë: “Nuk do të lejojmë asnjë Kurdistan në dyert e shtëpisë”, deklaroi presidenti i cili sapo miratoi ligjin që i ndalon deputetëve të shqiptojnë fjalën “Kurdistan” dhe “genocid armen”.
Çështja është nëse ky operacion do të zhvillohet, ashtu sikurse lexohet nga media turke, do të bëhet nga një ushtri e NATO-s pa miratimin e SHBA-ve, por me mbështetjen e Rusisë.
Një vit pas grushtit të shtetit, Turqia duket gjithmonë e më shumë jashtë Aleancës Atlantike dhe më shumë në sintoni me Moskën e cila ka vendosur të financojë gazsjellësin Turkish Stream.
Nëse Turqia arrin të zotërojë territore të rëndësishme të kurdëve sirianë për SHBA-të ajo do të jetë një problem: trupat ushtarake kurde strehohen në Kalifat dhe Raka, por ato do të detyrohen të zhvendosen për të mbrojtur territoret e tyre ne Sirinë Veriore.
Gjeopolitika e Turqisë një vit pas grushtit të shtetit ka ndryshuar. Rusë, sirianë dhe ushtarakët shiitë filo iranianë kanë rimarrë Alepon duke e mbajtur Assadin në pushtet. Ankaraja në aleancë me Moskën dhe Teheranin ka hapur edhe një shteg për të futur në aleancë edhe Arabinë Saudite.
Vetëm pak javë më parë parlamenti turk votoi nisjen e mijërave ushtarëve në Katar dhe tani, Turqia dhe Irani ndodhen në të njëjtin front në mbështetje të dinastisë së Al Thanit.
Të gjitha këto zhvillime, të pamenduara në 2016-ën, kohë kur Erdogan thërriste për rrëzimin e Assadit, kanë ndodhur për 12 muaj.
Jo vetëm Turqia nuk është në linjë me NATO-n, por tani duket se është edhe jashtë Evropës. “Bashkimi Evropian na ha kohë”, ka thënë Erdogani, i cili kërcënoi BE-në me emigrantët sirianë dhe me mbylljen e rrugës ballkanike.
Por edhe nëse mërzitet me Gjermaninë dhe Austrinë, Erdogan është i vetëdijshëm që Evropa është mbështetsja e tij ekonomike: 60 për qind e shkëmbimeve tregtare dhe 70 për qind e borxheve të kompanive turke janë kontrata me institucionet evropiane.
Ekonomia është thembra e akilit për Erdoganin: suksesi i tij dhe i AKP (Partia e Erdoganit) në këto 15 vjet është ndërtuar pikërisht në performancën e shkëlqyer të disa viteve më parë kur Prodhimi i Brendshëm Bruto (PBB) rritej me rritme të shpejta.
Në aspektin ekonomik ajo që ka ndodhur një vit më parë nuk ka qenë aspak e lehtë, edhe pse nuk u materializuan debatet e shumta mbi ikjen e investitorëve të huaj. Lira turke ka rënë në krahasim me periudhën para grushtit të shtetit— 16 për qind kundrejt dollarit dhe dobësia financiare është e dukshme.
Shumë arrestime, spastrime në masë dhe fitorja e debatuar e referendumit kushtetues kanë forcuar pushtetin e Erdoganit në vend, duke zbehur shpresat e opozitarëve për të përmbysur situatën, pavarësisht suksesit të fundit të marshimit të organizuar nga partia republikane, laike dhe sekolariste, e cila nxorri 1 milionë turq të protestonin në rrugët e Stambollit.
Referendumi i dha shumë pushtet Erdoganit i cili tani ngjan më shumë si një drejtues i Kalifatit se sa si një president i Turqisë. Por fatkeqësisht në Turqinë e trishtuar të Erdoganit, gjendet shumë pak nga madhështia otomane.
Publikuar nga media italiane Sole24Ore.
